Ouderenmis(be)handeling
Op 15 juni staan we wereldwijd stil bij een problematiek die vaak onder de radar blijft: ouderenmis(be)handeling. Sinds 2011 is deze dag erkend door de Verenigde Naties, en nog steeds is het broodnodig om bewustzijn te creëren. Naar schatting krijgt 1 op de 6 ouderen te maken met een vorm van mis(be)handeling – thuis of in een zorgvoorziening, ongeacht achtergrond of situatie.
Wat verstaan we onder ouderenmis(be)handeling?
Ouderenmis(be)handeling omvat elke vorm van schade – lichamelijk, psychisch of materieel – die een oudere oploopt door het handelen of nalaten van een vertrouwenspersoon. Vaak is er geen sprake van kwaad opzet, maar van onwetendheid, overbelasting of onmacht, wat we ook wel “ontspoorde zorg” noemen.
De vormen zijn divers:
- Psychisch geweld: kleineren, negeren, betuttelen, …
- Fysiek geweld: slaan, knijpen, eten ruw in de mond proppen, …
- Financieel misbruik: ongeoorloofd gebruik van bankkaarten of druk uitoefenen om eigendommen over te dragen, …
- Schending van rechten: geen bezoek toelaten, beslissen buiten medeweten van de oudere, …
- Verwaarlozing: onvoldoende verzorgingsmateriaal voorzien, doktersbezoek weigeren, …
Seksueel geweld: zich moeten uitkleden in het bijzijn van de andere, betasten, …
Een hardnekkig taboe
Ouderenmis(be)handeling blijft vaak onbesproken. Zowel ouderen als hun omgeving zwijgen uit schaamte, loyaliteit of angst. Ook professionals voelen zich soms machteloos of onzeker over hoe te handelen. Toch is het herkennen van de signalen en het bespreekbaar maken de eerste stap naar verandering.
Ondersteuning voor professionals
Als hulp- of zorgverlener speel je een cruciale rol. Daarom biedt het Vlaams Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be)handeling (VLOCO) ondersteuning via:
- Webinars en vormingen op maat
- RITI, het gratis risicotaxatie-instrument bij ouderenmis(be)handeling
- Gratis folders, affiches, tools, …
- Gratis consult en casusbespreking
📧 Contact: ouderen@cawoostvlaanderen.be
📞 078 15 15 70
🌐 www.ouderenmisbehandeling.be
5 tips voor professionals: zo reageer je op ouderenmis(be)handeling
- Let op signalen
Wees alert voor gedragsveranderingen, angst, onverklaarbare verwondingen of financiële onregelmatigheden. - Maak het bespreekbaar
Stel open vragen in een veilige context. Benoem wat je ziet zonder te oordelen. - Gebruik het RITI-instrument
Deze checklist helpt je om risico’s objectief in te schatten. - Zoek ondersteuning
Raadpleeg collega’s of VLOCO bij twijfel of voor advies. - Blijf leren
Volg vormingen en blijf op de hoogte van nieuwe inzichten en tools.
En burgers sensibiliseren?
De Praatpicknick is een toolbox die organisaties helpt om samen met actieve ouderen in gesprek te gaan over drie belangrijke thema’s:
💰 Financiën en formaliteiten
🚧 Grenzen bewaken
🧓 Stereotypering van ouderen
Aan de hand van speelse materialen zoals kaarten, posters en een fictieve casus, worden gesprekken op gang gebracht in een veilige en herkenbare setting – alsof je samen gaat picknicken.
👉 Ontdek hoe jij met jouw organisatie ouderen kan versterken en sensibiliseren, nog vóór ze kwetsbaarder worden. Want praten helpt. En dat is broodnodig.
De Praatpicknick werd ontwikkeld door UCLL.