OverHoop in ELZ Waasland

Situering

De afgelopen jaren is er steeds meer aandacht voor mentaal welzijn in onze samenleving. We zijn ons ook meer bewust van de impact van negatieve ervaringen tijdens de kindertijd.

Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Crevits gaf de Koning Boudewijnstichting de opdracht om een project uit te werken dat zich richt op sensibilisering, preventie en aanpak van negatieve ervaringen in de kindertijd en het mogelijke ontwikkelingstrauma dat daaruit voort kan komen.

Focus ligt op de rol van de eerste lijn, op samenwerking, op het verbinden van kennis en inzichten

Overhoop in het Waasland

Lange termijn ambitie

Wat willen we binnen een periode van 3-5 jaar veranderd zien binnen de ELZ of binnen het samenwerkingsverband op vlak van bewustzijn, preventie en aanpak van ontwikkelingstrauma vanuit de eerste lijn?

Op basis van de input van het netwerk, de bestaande samenwerkingsverbanden en werkingen, ligt de focus binnen Eerstelijnszone Waasland op vroegdetectie en -signalering, door in te zetten op perinatale zorg en competentieversterking van de nulde en eerste lijn.

Vroegdetectie en -signalering

Perinatale zorg en de vroegtijdige inzet van de BiB-tool in Eerstelijnszone Waasland

De eerste 1000 dagen van een kind, vanaf de conceptie tot ongeveer twee jaar na de geboorte, vormen een cruciale periode voor de fysieke, emotionele en sociale ontwikkeling. Onderzoek wijst uit dat negatieve ervaringen tijdens deze fase een blijvende impact kunnen hebben op het stresssysteem en de hersenontwikkeling van kinderen. Dit verhoogt het risico op ontwikkelingstrauma. Door in te zetten op perinatale zorg kunnen kwetsbaarheden bij (toekomstige) ouders vroegtijdig worden geïdentificeerd en aangepakt. Dit voorkomt dat risicofactoren escaleren en helpt bij het creëren van een veilige en stabiele omgeving voor moeder en kind. De BiB-tool (Born in Belgium) is een digitale tool die ondersteuning biedt bij de begeleiding van kwetsbare zwangeren.

Door perinatale zorg en het gebruik van de BiB-tool te integreren in de werking van de eerstelijnszone kunnen we vroegtijdige detectie en signalering verbeteren, problemen zoals armoede, psychische kwetsbaarheid of huiselijk geweld kunnen sneller gedetecteerd en aangepakt worden. Door proactief in te zetten op perinatale ondersteuning, krijgen kwetsbare gezinnen de begeleiding die ze nodig hebben, nog voordat de situatie escaleert. De BiB-tool faciliteert een integrale en gecoördineerde aanpak waarbij verschillende zorgverleners als een team rondom het gezin werken.

Competentieversterking bij nulde- en eerstelijnsactoren

Het project OverHoop benadrukt dat nulde- en eerstelijnsactoren, zoals huisartsen, kinderopvangmedewerkers, leerkrachten en jeugdwerkers, een cruciale rol spelen in de vroegtijdige detectie, preventie en aanpak van ontwikkelingstrauma.

Door nulde- en eerstelijnsactoren te versterken, bouwt de eerstelijnszone een veerkrachtiger netwerk van professionals en vrijwilligers op die gezamenlijk kinderen en gezinnen kunnen ondersteunen. Eerstelijnsactoren zijn vaak de eerste getuigen van signalen van stress, onveiligheid of trauma. Door hen beter te ondersteunen, vergroten we de kans dat deze signalen tijdig worden opgemerkt en aangepakt. Dit vereist echter een goed begrip van wat ontwikkelingstrauma is en hoe ermee om te gaan. Nulde- en eerstelijnsactoren zijn vaak laagdrempelig toegankelijk voor gezinnen. Door hen te versterken, maken we het makkelijker voor kwetsbare gezinnen om passende hulp te vinden zonder extra barrières.